|
Temat grzechu w katechezach św. Jana Pawła II 1.
Tajemnica odkupienia a rzeczywistość grzechu Tajemnica Odkupienia a rzeczywistość grzechu NAUKA KOŚCIOŁA O GRZECHU PIERWORODNYM 1 Dzięki poprzednim katechezom w ramach obecnego cyklu, mamy przed oczyma z jednej strony analizę pierwszego grzechu w dziejach człowieka, wedle opisu zawartego w Rdz 3, równocześnie zaś rozległy obraz tego, czego Objawienie Boże uczy na temat powszechności grzechu i jego charakteru dziedzicznego. To nauczanie stale się odzwierciedla w Magisterium Kościoła, również w naszej epoce, poprzez dokumenty Vaticanum II, zwłaszcza Konstytucję Gaudium et spes, a później zaś w posynodalnej Adhortacji Reconciliatio et paenitentia (r. 1984). 2 Zapis z Księgi Rodzaju jest tutaj źródłem pierwszorzędnym. Widzimy w nim, jak człowiek, „za poduszczeniem Złego […] („gdy spożyjecie owoc z tego drzewa […] tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło”, Rdz 3,5) nadużył swej wolności, przeciwstawiając się Bogu i pragnąc osiągnąć swój cel poza Nim”1. I oto „otworzyły się oczy” obojgu (tj. mężczyźnie i niewieście) „i poznali, że są nadzy” (Rdz 3,7). A gdy Pan Bóg „zawołał na mężczyznę i zapytał go «gdzie jesteś?» On odpowiedział: «[…] przestraszyłem się, bo jestem nagi, i ukryłem się»” (Rdz 3,9-10). Ogromnie wiele mówiąca odpowiedź. Człowiek, który przedtem (w stanie pierwotnej sprawiedliwości) obcował w przyjaźni i w zaufaniu ze Stwórcą w całej prawdzie swojej duchowo-cielesnej istoty, stworzonej na obraz Boga, obecnie utracił podstawę owej przyjaźni i przymierza. Utracił łaskę uczestnictwa w życiu Boga: dobro należenia do Boga w świętości pierwotnego poddania i synostwa. Grzech natychmiast dał znać o sobie w całym istnieniu i zachowaniu mężczyzny i niewiasty, objawiając się wstydem z powodu popełnionego przewinienia i wynikłej stąd sytuacji grzeszników, a następnie bojaźnią wobec Boga. Występujące w tym opisie biblijnym połączenie prawdy objawionej z analizą psychologiczną służy wyrażeniu „stanu” człowieka po upadku. 3 Mówiliśmy już o tym, że Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu zawiera także prawdę o „inwazji” grzechu w dziejach ludzkości. Grzech stał się powszechnym udziałem człowieka, stał się jego dziedzictwem „od łona matki”. „W grzechu poczęła mnie matka” — zawoła Psalmista (Ps 51 [50],7). Szczególnym rzecznikiem tej prawdy stał się św. Paweł. W Liście do Rzymian, do którego już odwoływaliśmy się w poprzedniej katechezie, Apostoł pisze: „Wszyscy są pod panowaniem grzechu” (por. Rz 3,9). „I stąd każde usta muszą zamilknąć i cały świat musi się uznać winnym wobec Boga” (Rz 3,19); „byliśmy potomstwem z natury zasługującym na gniew” (Ef 2,3). Wszystko to odnosi się do ludzkiej natury pozostawionej samej sobie, bez pomocy łaski — komentują bibliści; do tej natury, której granice wyznaczył grzech pierwszych rodziców, a więc do sytuacji, w jakiej żyjemy my wszyscy, ich potomkowie i dziedzice. 4 Teksty biblijne mówiące o
powszechności grzechu, o jego charakterze dziedzicznym, związanym z
„naturą ludzką” tak, jak ją człowiek otrzymuje od
rodziców już w samym poczęciu w łonie matki, wprowadzają nas w
prawdę wiary katolickiej o grzechu pierworodnym. Kultura współczesna wysuwa poważne zastrzeżenia przede wszystkim wobec drugiego spośród tych znaczeń grzechu pierworodnego. Nie jest ona w stanie pogodzić się z ideą grzechu dziedzicznego, a więc uzależnionego od decyzji „protoplasty”, a nie od decyzji danego człowieka. Utrzymuje, że taka koncepcja jest sprzeczna z osobową wizją człowieka i z wymogami, które wypływają z pełnego poszanowania jego podmiotowości. Jednakże nauka Kościoła o grzechu pierworodnym może okazać się niezwykle cenna także dla współczesnego człowieka; odrzucając to, co na ten temat mówi wiara, nie potrafi on wytłumaczyć sobie tajemniczych i dręczących aspektów zła, z którymi styka się na co dzień, i w konsekwencji oscyluje pomiędzy chwilowym i nieodpowiedzialnym optymizmem a radykalnym i rozpaczliwym pesymizmem. W następnej katechezie zastanowimy się nad tym, co na ten jakże ważny dla człowieka i całej ludzkości temat mówi wiara. 24 września 1986 Przypisy |
Home | Z Katechizmu | Stałe Konfesjonały | Literatura | Porady | Inne |