 |
|
|
Home | Z Katechizmu | Stałe Konfesjonały | Literatura | Porady | FAQ | Inne |
|
|
Obrzędy pokuty dostosowane II. Pojednanie penitentów w życiu Kościoła Kościół zawsze święty a zarazem zawsze potrzebujący oczyszczenia 3. Chrystus, który "umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie, aby go uświęcić" (Ef 5, 25-26), zjednoczył go z sobą jak oblubienicę (por. Ap 19, 7). Kościół, który jest Jego ciałem i pełnią, napełnia swoimi Bożymi darami (por. Ef 1, 22-23; KK 7) i przez niego na wszystkich rozlewa łaskę i prawdę. Członkowie Kościoła podlegają jednak pokusom i często popadają w grzechy. "Podczas gdy Chrystus święty, niewinny, niepokalany (Hbr 3, 26) nie znał grzechu (2 Kor 5, 21), lecz przyszedł dla przebłagania jedynie za grzechy ludu (por. Hbr 2, 17), Kościół obejmujący w swoim łonie grzeszników, święty i zarazem ciągle potrzebujący oczyszczenia, ustawicznie podejmuje pokutę i odnowę" (KK 8). Pokuta w życiu i liturgii Kościoła 4. Lud Boży na liczne i różne sposoby podejmuje i pełni nieustanną pokutę. Uczestnicząc w cierpieniach Chrystusa przez cierpliwość (por. 1 P 4, 13), spełniając dzieła miłosierdzia i miłości (por. 1 P 4, 8), z dnia na dzień coraz bardziej się nawracając według Ewangelii Chrystusa, staje się w świecie znakiem nawrócenia do Boga. Kościół wyraża to swoim życiem i sprawuje w swojej liturgii, gdy wierni wyznają, że są grzesznikami, i proszą o przebaczenie Boga i braci, jak dzieje się to w nabożeństwach pokutnych, w głoszeniu słowa Bożego, w modlitwie i w elementach pokutnych liturgii eucharystycznej. W sakramencie pokuty wierni "otrzymują od miłosierdzia Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie jednają się z Kościołem, któremu grzesząc zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą" (KK 11). Pojednanie z Bogiem i Kościołem 5. Ponieważ grzech jest obrazą Boga, która zrywa przyjaźń z Nim, pokuta "zmierza ostatecznie do tego, abyśmy ukochali Boga i całkowicie się Jemu powierzyli" (Paweł VI, Konstytucja Apostolska Paenitemini, z 17 II 1966: AAS 58 [1966], s. 179; por. KK 11). Grzesznik, który dzięki łasce miłosiernego Boga wchodzi na drogę pokuty, wraca do Ojca, który "pierwszy nas umiłował" (J 4, 19), do Chrystusa, który wydał samego siebie za nas (por. Ga 2,20; Ef 5, 25), i do Ducha Świętego, który obficie został na nas wylany (por. Tt 3, 6). Jednakże "z niezbadanej i łaskawej tajemnicy Bożego zrządzenia ludzie są połączeni z soba nadprzyrodzoną więzią, wskutek czego grzech jednego szkodzi także wszystkim, podobnie jak świętość jednego przynosi dobrodziejstwa wszystkim" (AAS 59 [1967], s. 9). Dlatego pokuta niesie z sobą także pojednanie z siostrami i braćmi, któym grzech zawsze szkodzi. Ludzie popełniając niesprawiedliwość, działaja często wspólnie. Podobnie w pełnieniu pokuty wspomagają się wzajemnie, aby uwolnieni od grzechu przez łaskę Chrystusa, razem ze wszystkimi ludźmi dobrej woli mogli działać na rzecz sprawiedliwości i pokoju w świecie.
Sakrament pokuty i jego części 6. Chrześcijanin, który po grzechu pod wpływem Ducha Świętego przystępuje do sakramentu pokuty, powinien przede wszystkim całym sercem nawrócić się do Boga. To wewnętrzne nawrócenie serca, zawierające żal za grzechy i postanowienie nowego życia, wyraża się przez wyznanie grzechów wobec Kościoła, przez należyte zadośćuczynienie i poprawę życia. Bóg zaś udziela odpuszczenia grzechów za pośrednictwem Kościoła, który działa przez posługę kapłanów (por. Sobór Trydencki, Sesja XIV, Sakrament pokuty, rozdz. 1: Denz.-Sch. 1673-1675). a) Żal za grzechy Między aktami pokutującego pierwsze miejsce zajmuje żal, czyli "ból duszy i obrzydzenie sobie popełnionego grzechu z postanowieniem niegrzeszenia na przyszłość" (por. Sobór Trydencki, Sesja XIV, Sakrament pokuty, rozdz. 4: Denz.-Sch. 1676). Albowiem "do Królestwa Chrystusa możemy wejść tylko przez "metanoję", to jest przez wewnętrzną przemianę całego człowieka, dzięki której zaczyna on właściwie myśleć, sądzić i ukladać swoje życie, przeniknięty tą świętością i miłością Boga, które w Jego Synu zostały ostatecznie objawione oraz w pełni nam udzielone (por. Hbr 1,2; Kol 1,19 et passim; Ef 1,23). Prawdziwość pokuty zależy od tej skruchy serca. Nawrócenie powinno dotknąć wnętrza człowieka, aby go coraz głębiej oświecać i coraz bardziej upodabniać do Chrystusa. b) Spowiedź Do sakramentu pokuty należy wyznanie grzechów, pochodzące z prawdziwego poznania siebie wobec Boga i z żalu za grzechy. To wewnętrzne badanie serca i zewnętrzne oskarżenie powinno się odbywać w świetle Bożego miłosierdzia. Spowiedź wymaga od penitenta woli otwarcia swojego serca przed sługą Bożym, od spowiednika zaś duchowej umiejętności sądzenia, dzięki której działając w imieniu Chrystusa, na podstawie władzy kluczy odpuszcza lub zatrzymuje grzechy. c) Zadośćuczynienie Dopełnieniem prawdziwego nawrócenia jest zadośćuczynienie za winy, poprawa życia oraz naprawa szkód (AAS 59 [1967], ss. 6-8). Rodzaj i miara zadośćuczynienia powinny być dostosowane do penitenta, aby każdy naprawił porządek, który naruszył, i został uzdrowiony z choroby, na którą cierpiał, odpowiednim lekarstwem. Pokuta powinna być zatem rzeczywiście lekarstwem na grzech i środkiem do odnowy życia. W ten sposób penitent "zapominając o tym, co jest poza nim" (Flp 3, 13), na nowo włącza się w misterium zbawienia i wytęża siły ku temu, co jest przed nim. d) Rozgrzeszenie Grzesznikowi, który w sakramentalnej spowiedzi okazuje swoje nawrócenie słudze Kościoła, Bóg udziela przebaczenia przez znak rozgrzeszenia i w ten sposób sakrament pokuty zostaje dopełniony. Zgodnie z Bożym planem, według którego ukazała się ludziom dobroć i miłość Zbawiciela - naszego Boga (por. Tt 3,4-5), Bóg chce przez widzialne znaki udzielić nam zbawienia i powtórnie odnowić zerwane przymierze. Przez sakrament pokuty Ojciec przyjmuje Syna, który do Niego wraca, Chrystus bierze na ramiona zgubioną owcę i odnosi do owczarni, a Duch ,Święty na nowo uświęca swoją świątynię albo pełniej w niej zamieszkuje. Ukazuje się to przez odnowione lub gorliwsze uczestnictwo w uczcie Pańskiej, którą Kościół z radością sprawuje po powrocie syna wracającego z daleka (por. Łk 15, 7.10.32).
Konieczność i użyteczność sakramentu pokuty 7. Podobnie jak różne i rozliczne są rany, które grzech powoduje w życiu jednostki i społeczności, tak różne są lekarstwa, które przynosi nam pokuta. Ci, którzy przez ciężki grzech odeszli od zjednoczenia z Bogiem w miłości, przez sakrament pokuty wracają do życia. Ci, którzy wpadają w grzechy powszednie, codziennie doświadczając swojej słabości, przez częste przyjmowanie sakramentu pokuty nabierają sił, aby dojść do pełnej wolności dzieci Bożych. a) Aby przyjąć zbawienne działanie sakramentu pokuty, zgodnie z wolą miłosiernego Boga, wierny powinien wyznać kapłanowi szczegółowo wszystkie grzechy ciężkie które sobie przypomina po zbadaniu sumienia (por. Sobór Trydencki, Sesja XIV, Sakrament pokuty, kan. 7-8: Dnez-Sch. 1707-1708). b) Częste i staranne korzystanie z tego sakramentu jest bardzo użyteczne dla zwalczania grzechów powszednich. Nie jest to bowiem tylko powtarzanie obrzędów ani psychologiczne ćwiczenie, lecz nieustanna troska o doskonalenie łaski chrztu, abyśmy nosząc w naszym ciele umartwienie Jezusa Chrystusa, coraz bardziej ukazywali w sobie życie Jezusa (por. 2 Kor 4, 10). Penitenci, którzy oskarżają się z grzechów powszednich, powinni się starać przez takie spowiedzi w doskonalszy sposób upodabniać się do Chrystusa i wierniej ulegać głosowi Ducha Świętego. Aby ten zbawienny sakrament mógł rzeczywiście oddziaływać na chrześcijan, konieczne jest, aby wywierał wpływ na całe ich życie i pobudzał do gorliwszej służby Bogu i braciom. Sprawowanie tego sakramentu zawsze jest aktem, w którym Kościół wyznaje swoją wiarę, wyraża Bogu wdzięczność za wolność, jaką nas Chrystus obdarzył (por. Ga 4, 31), i zmierzając na spotkanie z Chrystusem, składa swoje życie jako duchową ofiarę na chwałę Boga.
III. Obowiązki i czynności przy pojednaniu penitentów Obowiązki wspólnoty w sprawowaniu pokuty 8. Cały Kościół, jako lud kapłański, w różny sposób współdziała w dziele pojednania, które zostało mu powierzone przez Boga. Nie tylko bowiem wzywa do pokuty przez głoszenie słowa Bożego, lecz także wstawia się za grzeszników i z macierzyńską troską i staraniem pomaga penitentowi, aby uznał swoje grzechy, wyznał je i dostąpił miłosierdzia od Boga, który sam tylko może odpuszczać grzechy. Co więcej, sam Kościół staje się narzędziem nawrócenia i rozgrzeszenia penitenta przez posługę, którą Chrystus powierzył Apostołom oraz ich następcom (por. Mt 18, 18; J 20, 23). Szafarz sakramentu pokuty 9. a) Kościół spełnia sakramentalną posługę pokuty przez biskupów i kapłanów, którzy głosząc słowo Boże wzywają wiernych do nawrócenia oraz ogłaszają i udzielają im odpuszczenia grzechów w imieniu Chrystusa i mocą Ducha Świętego. Kapłani, wykonując tę posługę, działają w łączności z biskupem i uczestniczą w jego władzy i urzędzie, on bowiem czuwa nad sprawowaniem sakramentu pokuty zgodnie z przepisami (KK 26). b) Kompetentnym szafarzem sakramentu pokuty jest kapłan, który według prawa kanonicznego ma władzę rozgrzeszania. Wszyscy jednak kapłani, nawet nie aprobowani do słuchania spowiedzi, ważnie i godziwie rozgrzeszają penitentów znajdujących się w niebezpieczeństwie śmierci. Pasterskie wykonywanie posługi 10. a) Aby spowiednik mógł spełnić swój obowiązek poprawnie i wiernie, powinien poznać choroby dusz i stosować odpowiednie lekarstwa oraz mądrze wykonywać zadanie sędziego. Powinien zdobyć konieczną do tego wiedzę i roztropność przez wytrwałe studium pod przewodem nauczycielskiego urzędu Kościoła, a przede wszystkim przez modlitwę. Rozeznanie duchów jest bowiem wewnętrznym poznaniem działania Bożego w sercach ludzkich, darem Ducha Świętego i owocem miłości (por. Flp 1, 9-10). b) Spowiednik powinien okazywać gotowość do słuchania spowiedzi zawsze, ilekroć wierni słusznie o to proszą (AAS 64 [1972], s. 514). c) Spowiednik przyjmując pokutującego grzesznika i doprowadzając go do światła prawdy, spełnia zadanie ojca, ukazuje ludziom serce Ojca niebieskiego i przedstawia Chrystusa Pasterza. Niech zatem pamięta, że powierzono mu urząd Chrystusa, który dla zbawienia ludzi dokonał z miłosierdzia dzieła odkupienia i swoją mocą jest obecny w sakramentach (por. KL 7). d) Spowiednik jako sługa Boży wiedząc, że poznał tajniki sumienia swojego brata zobowiązany jest jak najdokładniej zachować tajemnicę sakramentalną. Penitent 11. Doniosłą rolę w tym sakramencie spełnia sam nawracający się wierny. Gdy penitent odpowiednio usposobiony korzysta z tego zbawiennego środka, ustanowionego przez Chrystusa, i wyznaje grzechy, przez swoje akty współdziała w samym sakramencie, który dopełnia się przez słowa rozgrzeszenia wypowiadane przez szafarza w imieniu Chrystusa. W ten sposób wierny doświadczając w swoim życiu miłosierdzia Bożego i głosząc je, sprawuje razem z kapłanem liturgię Kościoła, który nieustannie się odnawia.
IV. SPRAWOWANIE SAKRAMENTU POKUTY Miejsce sprawowania 12. Miejsce, w którym sprawuje się sakrament pokuty i gdzie zasiada spowiednik, określa prawo. Czas sprawowania 13. Pojednanie pokutujących może się odbywać o każdej porze i w każdym dniu. Wypada jednak, aby wierni znali dni i godziny, w których kapłan jest obecny dla wykonywania tej posługi. Wiernych należy przyzwyczaić, by spowiadali się poza Mszą, zwłaszcza w ustalonych godzinach (AAS 59 [1967], ss. 560-561). Okres wielkiego postu jest bardzo odpowiedni do sprawowania sakramentu pokuty, ponieważ już w popielec rozlega się wobec ludu uroczyste wezwanie: "Nawracajcie się i wierzcie Ewangelii". Wypada zatem kilkakrotnie urządzić w wielkim poście nabożeństwo pokutne i wszystkim wiernym dać okazję do pojednania się z Bogiem i braćmi, aby z odnowionym sercem przeżywali w święte triduum tajemnicę paschalną. Szaty liturgiczne 14. Należy zachować normy ustanowione przez miejscowych ordynariuszy, dotyczące używania szat liturgicznych przy sprawowaniu sakramentu pokuty.
VI. DOSTOSOWANIE OBRZĘDÓW DO RÓŻNYCH KRAJÓW I OKOLICZNOŚCI Sprawowanie sakramentu pokuty w Polsce 38. Na mocy uprawnień zawartych w nrze 38 Wprowadzenia Konferencja Episkopatu Polski ustaliła następujące zasady, których należy przestrzegać przy sprawowaniu sakramentu pokuty na terenie diecezji polskich: a) Zwyczajnym sposobem sprawowania sakramentu pokuty jest indywidualna spowiedź, przy której stosuje się "Obrzęd pojednania jednego penitenta" podany w rozdziale I. b) Miejscem indywidualnej spowiedzi są konfesjonały ustawione w kościołach, kaplicach i w tych pomieszczeniach, w których miejscowy ordynariusz pozwala odprawiać Mszę św. (np. w punktach katechetycznych). W koniecznych wypadkach kapłan posiadający jurysdykcję może w każdym miejscu ważnie i godziwie wysłuchać spowiedzi i udzielić rozgrzeszenia. c) Wiernych należy zapoznać z brzmieniem nowej formuły rozgrzeszenia i jej znaczeniem. Punkty katechezy zawiera nr 19 Wprowadzenia. Na formułę rozgrzeszenia penitent z wdzięcznością odpowiada: Amen. Przy spowiedzi penitentów znających język łaciński można posługiwać się łacmską formułą rozgrzeszenia. Również po tej formule penitent odpowiada: Amen. d) "Obrzęd pojednania wielu penitentów z indywidualną spowiedzią i rozgrzeszeniem", zawarty w rozdziale II, można stosować przy okazji rekolekcji, dni skupienia oraz spowiedzi niewielkich grup wiernych. Przy stosowaniu tego obrzędu nie wolno ograniczać czasu na spowiedź poszczególnych penitentów. Wspólne dziękczynienie może odbyć się po kilku godzinach, a nawet na zakończenie dnia spowiedzi. e) W polskich diecezjach nie ma potrzeby stosowania "Obrzędu pojednania wielu penitentów z ogólną spowiedzią i rozgrzeszeniem". W naszym kraju każdy wierny przy dobrej woli może korzystać z łaski pojednania przez spowiedź indywidualną. Kapłan może udzielić ogólnego rozgrzeszenia po ogólnej spowiedzi tylko wtedy, gdy indywidualna spowiedź jest niemożliwa, mianowicie: 1) w niebezpieczeństwie śmierci; 2) penitentom innej narodowości przebywającym w Polsce, z którymi nie może się porozumieć z powodu braku znajomości języka. Przypomina się, że spowiedź ogólna nie zwalnia od obowiązku indywidualnego wyznania grzechów ciężkich. f) W wypadku udzielania rozgrzeszenia ogólnego na leży wiernie i dokładnie spełnić polecenie zawarte w mach 33 i 35 Wprowadzenia. Wierni w czasie udzielania ogólnego rozgrzeszenia mają na wezwanie kapłana uklęknąć i w ten sposób okazać, że proszą o rozgrzeszenie (por. nry 35 b i 63). g) Kapłan słuchający spowiedzi winien być ubrany w sutannę, komżę i stułę koloru fioletowego lub w albę i stułę fioletową.
Dekret Świętej Kongregacji Kultu Bożego
|
|
Home | Z Katechizmu | Stałe Konfesjonały | Literatura | Porady | FAQ | Inne |